تاریخ هنر ایران - درس هفتم - هنر و تمدن ساسانی

عماد ربیعی دوم گرافیک

در سده سوم میلادی گروهی از طوایف ایرانی که در منطقه فارسمیزیستند توانستند قدرت سیاسی مذهبی ایران را بدست اورده و دولت مستقلی بنا نهند
ساسانیان سبک معماری اشکانی را دنبال کردند و ضمن ایجاد تحول در این شیوه به ویژه ساختن بناهای گنبددار و تالار های وسیع بدون ستون برتری خود را نسبت به دوره های قبل نشان دادند انان از نقشه های مستطیل شکل برای ساختمان سازی استفاده کردند و مصالح اصلی ان سنگ قلوه سنگ گل وخشت بود
از مهمترین بناهایی که از عصر ساسانیان به جای ماندهمی توان به طاق کسری کاخ کیش و کاخ کیش و کاخ تیسفون با گچبری هایس زیبا و کف موزاییک کاریشده اشاره کرد که دارای اهمیت تاریخی می باشد
نقشه و طرح کاخ بیشاپور به شکل چلیپایی نیز از ابداعات معماری این دوره است که بنیان اصلی نقشه اتشکده ها و زمینه ساز سبک چهارسبک ایوانی دوره اسلامی می شود
اتشگاه و اتشکده مکان تشریفات مذهبی و نیایشی زرتشتیان است که در دوره هخامنشیبه شکل فضای ازاد و سرگشاده بود
از مهمترین این مکان ها اتشکده اذرفرنبغ در فارس اتشکده اذرگشنسب در اذربایجان و اتشکده اذربرزین مهر در خراسان است
گچبری موزاییک از تزیینات مهم معماری دوره ساسانی است که با موضوعاتی از جمله طرح های گیاهی پرندگان جانوران و صحنه های انسانی اجرا می شده است این شیوه تزیینات پوشش مناسبی برای معماری خشنت اجری یا قلوه سنگیبوده است
بارزترین نمودهای نقاشی دوره ساسانی می توان در سنت تصویر سازی مانوی دیوارنگاری ها و روایت های نقل شده از ان دوره جستجو کردهنر تصویر سازیه مانویان در کتاب ذدینی انها به نام ارتنگ یا ارژنگ ظهور یافته است
شاخص مهم دیگر نقاشی ساسانی را می توان در دیوارگری های باقیمانده از این عصر مانند کاخ تیسفون ÷نج کنت سمرقند و صحنه شکارگاهی شوش مشاهده کرد
از دیگر بافته های این عهد می توان به قالی معروف به بهارستان یا چهارفصل در کاخ تیسفون اشاره کرد
سفالگری در عهد ساسانی ÷یشرفت چشمگیری نداشت چون توجه اصلی به ظروف فلزی زرین و سیمین بود ساخت ظروف زرین و سیمین درفلزکاری دوره ساسانی از اهمیت یالایی برخوردار بود 
شیوه اجرایی این اصثار شامل چکش کاری ریخته گری طلاکوب و استر دادن ظروف نقره با ورق طلایی است 
انچه امروز به عنوان موسیقی ملی ایران شناخته میشود ریشه در هنر دوره ساسانی دارد در این دوره به ویژه در عهد خسروپرویز موسیقی دان بزرگی داشتند که از این بین باربد و نکیسا به دلیل اختراعات دستگاه های موسیقسی از شهرت بیشتری برخوردار بودند انان موسیقی ایرانی را در قالب هفت نوای خسروانی سی لحن و 360 دستان یا اهنگ که بر اساس ایام هفته ماه و روزهای سال تنظیم شده بود ترتیب دادند 
قدیمی ترین سروده باز مانده از روزگاران قدیم بخشی از اوستا به نام گات ها است 
سازهای شناخته شده دوره ساسانی شامل عود رباب چنگ سازهای زهی دیگر و چند ساز کوچک ضربی بوده است
همچنین ادبیات ساسانی در کنار اثار دینی و مذهبی رشد کرد بسیاری از ساختارهای ادبی ساسانی با وجود اوضاع اجتماعی و اسیب های دوران همچنان به یادگار مانده است